ΤΟ ΠΕΡΑ(Σ)ΜΑ ΣΤΗ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ

Εικαστική παρέμβαση στο 1ο Δημοτικό Σχολείο Περάματος από τα μέλη της Κοινωνικής Επανένταξης του θεραπευτικού προγράμματος ΚΕΘΕΑ ΝΟΣΤΟΣ. 

Η δράση αφορά στην εικαστική παρέμβαση σε εξωτερικούς και εσωτερικούς χώρους του 1ου Δημοτικού Σχολείου Περάματος, από τα μέλη του θεραπευτικού προγράμματος ΚΕΘΕΑ ΝΟΣΤΟΣ, σε συνεργασία με εικαστικούς. Θα έχει προηγηθεί επεξεργασία των εικαστικών θεμάτων μεταξύ των μαθητών και του προσωπικού του ΚΕΘΕΑ και των δασκάλων του σχολείου.

Η εικαστική παρέμβαση θα έχει στόχο τη δημιουργία και αποτύπωση εικόνων που σχετίζονται με το bullying, το ρατσισμό, την κοινωνική ενσωμάτωση, την πρόληψη των εξαρτήσεων, την οικογένεια, το ομαδικό πνεύμα. Η θεματολογία των σχεδίων θα είναι ανάλογη της χρήσης των χώρων και των ηλικιών των παιδιών που τα χρησιμοποιούν.

Βασικοί στόχοι της παρέμβασης είναι να ενισχύσει τις προσπάθειες για κοινωνική επανένταξη των μελών του ΚΕΘΕΑ ΝΟΣΤΟΣ, να τονώσει τη δημιουργική απασχόληση και το ομαδικό πνεύμα των μαθητών, να δικτυώσει τα ενδιαφερόμενα μέρη και να οδηγήσει στην αισθητική αναβάθμιση του χώρου του σχολείου και κατ΄ επέκταση της γειτονιάς.

​

Σε ποιους απευθύνεται

• στην εκπαιδευτική Κοινότητα (300 μαθητές, 35 εκπαιδευτικούς και 600 γονείς)

• στα μέλη του ΚΕΘΕΑ ΝΟΣΤΟΣ που βρίσκονται στη φάση κοινωνικής επανένταξης (40 άτομα)

• σε καλλιτέχνες/ εικαστικούς

• στην ευρύτερη κοινωνία του Περάματος

• ​

Το σκεπτικό του ΚΕΘΕΑ πίσω από τη δράση

Το ΚΕΘΕΑ ΝΟΣΤΟΣ έχει υλοποιήσει και στο παρελθόν παρόμοιες παρεμβάσεις, επιδιώκοντας να ενισχύσει την προσπάθεια κοινωνικής επανένταξης των μελών του και να δικτυωθεί με την τοπική κοινωνία.

Αντίστοιχη δράση είχε υλοποιηθεί με μεγάλη επιτυχία το 2017 στο 2ο σχολείο ειδικής αγωγής  (ΕΕΕΕΚ) «Άνοιξη» στα Καμίνια. Δίνοντας ένα έμπρακτο παράδειγμα αλληλεγγύης και σεβασμού απέναντι στη διαφορετικότητα, ενάντια στον στιγματισμό και την περιθωριοποίηση, τα μέλη του ΚΕΘΕΑ ΝΟΣΤΟΣ ανέλαβαν την πρωτοβουλία αναμόρφωσης των χώρων της «Άνοιξης».  Οι μαθητές της «Άνοιξης»  είναι παιδιά και νέοι 13-22 ετών με νοητική υστέρηση, αυτισμό, πολλαπλές αναπηρίες και σύνθετες μαθησιακές, γνωστικές, συναισθηματικές, κοινωνικές και αναπτυξιακές δυσκολίες ή προβλήματα ψυχικής υγείας. Με τη συνδρομή εικαστικών και φοιτητών της Ανώτατης Σχολής Καλώς Τεχνών, μέλη του ΚΕΘΕΑ ΝΟΣΤΟΣ πραγματοποίησαν  μια εκτεταμένη εικαστική παρέμβαση τόσο στο εσωτερικό όσο και την πρόσοψη των 2.500 m2 σχολείου, δίνοντάς του νέα όψη.

Στην ίδια λογική, στην περίπτωση του σχολείου στο Πέραμα, επιδίωξη είναι οι εικόνες που τελικά θα αποτυπωθούν στους χώρους του σχολείου να συμβάλλουν στην ανάπτυξη θετικού κλίματος, να προάγουν την ενθαρρυντική, βοηθητική, φιλική σχολική ατμόσφαιρα, την αποτροπή βίαιων συμπεριφορών, την ενίσχυση της αίσθησης της ισοτιμίας, το σεβασμό της διαφορετικότητας, τη συμμετοχή όλων, την καλλιέργεια αισθήματος περηφάνιας, τη διάδοση μηνυμάτων πρόληψης κατά των ναρκωτικών.  

Βασικό «εργαλείο» για την υλοποίηση της δράσης θα είναι η τέχνη, την οποία το ΚΕΘΕΑ χρησιμοποιεί συστηματικά στη θεραπεία των εξαρτήσεων. Οι καλλιτεχνικές/ εκπαιδευτικές δράσεις που υλοποιούνται στα θεραπευτικά προγράμματα του ΚΕΘΕΑ σε όλη την Ελλάδα, επιλέγονται από τα ίδια τα μέλη, σε συνεργασία με τους εκπαιδευτές τους. Τα μέλη των δημιουργικών ομάδων εκτός από την ευχαρίστηση που αντλούν, ανιχνεύουν προσωπικές δεξιότητες και κλίσεις, αξιοποιούν όλες τις διαστάσεις της «πολλαπλής νοημοσύνης» που διαθέτουν, κοινωνικοποιούνται, μαθαίνουν να εργάζονται σε ομάδες. Υπάρχουν περιπτώσεις που μέλη «κρατήθηκαν» και παρέμειναν στη θεραπεία,  μη θέλοντας να αποκοπούν από τη δημιουργική ομάδα που έδινε νόημα στη ζωή τους, τη συγκεκριμένη περίοδο, ενώ για άλλα μέλη, οι καλλιτεχνικές και εκπαιδευτικές δράσεις αποτέλεσαν τη βάση της μετέπειτα επαγγελματικής τους αποκατάστασης.

Η δημιουργία μέσω της τέχνης, ως εργαλείο στη θεραπεία βοηθά στη ανάπλαση και μετουσίωση του «τραύματος», στη δυνατότητα της αλλαγής του ίδιου του εαυτού.  Ταυτόχρονα, είναι ένα από τα καταλληλότερα «οχήματα» για να συναντηθούν το εγώ με το εμείς, να αρθούν προκαταλήψεις και στερεότυπα και να έρθουν στην επιφάνεια αισθήματα αλληλεγγύης και συλλογικότητας.

Παράλληλα με τη θεραπευτική χρησιμότητα, η τέχνη συνδέει τις δημιουργικές ομάδες του ΚΕΘΕΑ με τις τοπικές κοινωνίες, καταπολεμώντας το στιγματισμό που συνοδεύει τη χρήση και τους χρήστες. Θεατρικές παραστάσεις, συναυλίες, εκθέσεις, εκδόσεις περιοδικών εκτός του ότι ενημερώνουν, ευαισθητοποιούν και συνδέουν την κοινωνία με τον εξαρτημένο.

​

Η υλοποίηση

Για την υλοποίησή της δράσης θα ασχοληθούν 40 μέλη του ΚΕΘΕΑ ΝΟΣΤΟΣ (πρώην τοξικοεξαρτημένοι που βρίσκονται στο στάδιο της κοινωνικής επανένταξης), 8 μέλη προσωπικού του θεραπευτικού προγράμματος, εικαστικοί καλλιτέχνες και μέλη της σχολικής κοινότητας (δάσκαλοι, μαθητές και γονείς).

Τα σχέδια που θα επιλεγούν (ζωγραφιές και κείμενα) θα συνδιαμορφωθούν μέσα από διαδραστικές διαδικασίες, στις οποίες θα συμμετέχουν εικαστικοί, δάσκαλοι, μαθητές, προσωπικό και μέλη του ΚΕΘΕΑ ΝΟΣΤΟΣ.  

Στην α’ φάση υλοποίησης του project και στο πλαίσιο της ενημέρωσης/ ευαισθητοποίησης, το προσωπικό του ΚΕΘΕΑ ΝΟΣΤΟΣ, συνεργασία με τους δασκάλους και τους μαθητές θα δουλέψουν πάνω σε θέματα κοινωνικής ενσωμάτωσης ή κοινωνικού αποκλεισμού, πρόληψης των εξαρτήσεων, εργασίας σε ομάδες. Οι μαθητές θα επιλέξουν τα θέματα τα οποία, στη β’ φάση, οι εικαστικοί θα υλοποιήσουν με τα μέλη του ΚΕΘΕΑ ΝΟΣΤΟΣ. Τα μέλη του ΚΕΘΕΑ ΝΟΣΤΟΣ, με την καθοδήγηση των εικαστικών, θα δουλέψουν τα θέματα σε μη σχολικές ώρες, στους εσωτερικούς και εξωτερικούς χώρους του σχολείου που θα έχουν προεπιλεγεί. Στην γ’ φάση του project, οι μαθητές του σχολείου, εμπνεόμενοι από την εικαστική παρέμβαση, αλλά και όλη τη δουλειά προεργασίας που έχει γίνει, θα αποτυπώσουν τα συναισθήματα και τις εντυπώσεις τους από  την εμπειρία αυτή, μέσω ενός κοινού έργου, τοποθετημένο σε συγκεκριμένο χώρο του σχολείου.

Θα έχουν προηγηθεί οι απαραίτητες εργασίες για την προετοιμασία των επιφανειών που θα υλοποιηθεί η εικαστική παρέμβαση, ενώ όσο εξελίσσεται η δράση θα υπάρχει φωτογράφηση και βιντεοσκόπηση.

Η λήξη του project θα σηματοδοτηθεί με μία  κεντρική εκδήλωση που θα πραγματοποιηθεί στο χώρο του σχολείου, και στην οποία θα είναι προσκεκλημένοι οι κάτοικοι της περιοχής, όλα τα μέλη της σχολικής κοινότητας και όλοι οι εμπλεκόμενοι.  

​

Συνεργαζόμενοι καλλιτέχνες
Αγαπητός Αγαπητάκης, Μελέτης Λούκος, Anne Kern, Κώστας Ευαγγελίου
​

Κοινωνικός αντίκτυπος

Η υλοποίηση εικαστικών παρεμβάσεων από το ΚΕΘΕΑ ΝΟΣΤΟΣ, εκτός από την κοινωνική ένταξη των μελών του θεραπευτικού προγράμματος,  στοχεύει πάντα στη δημιουργία θετικού αντίκτυπου στο σύνολο της κοινωνίας.

Στην προκειμένη περίπτωση, η επιλογή της συγκεκριμένης γειτονιάς και του συγκεκριμένου σχολείου δεν είναι τυχαία. Το 1ο Δημοτικό Σχολείο Περάματος βρίσκεται στην περιοχή «Πρόνοια» και είναι το μεγαλύτερο και ιστορικότερο δημοτικό σχολείο της περιοχής. Ανεγέρθηκε το 1955, ήταν το πρώτο σχολικό κτίριο που κατασκευάστηκε στο Πέραμα, βασισμένο σε ελβετικό σχέδιο, και θεωρούνταν το στολίδι της πόλης, η οποία εκείνη την περίοδο ήταν μία παραγκούπολη. Οι πρώτες δαπάνες για την ανέγερσή του έγιναν από εισφορές των κατοίκων του Περάματος, οι περισσότεροι από τους οποίους είχαν καταγωγή από την Κωνσταντινούπολη και ήταν αλιείς, ξυλουργοί, ξυλοκόποι, λεμβούχοι. Ήταν μονώροφο και είχε 880 μαθητές και 15 δασκάλους.

Σήμερα, η εικόνα του Περάματος έχει αλλάξει πολύ, η πραγματικότητα ωστόσο παραμένει ιδιαίτερα δύσκολη για την πλειονότητα των κατοίκων της περιοχής. Το ποσοστό της ανεργίας παραμένει ιδιαίτερα υψηλό, οι κοινωνικές υποδομές του Δήμου Περάματος δεν επαρκούν για την κάλυψη των αυξημένων αναγκών του πληθυσμού, οπότε πολλοί δημότες εξαρτώνται από τη φιλανθρωπία για να έχουν ένα πιάτο φαγητό ή ιατρική βοήθεια, ενώ οι χώροι πρασίνου στην περιοχή είναι ελάχιστοι.

Η παρέμβαση του ΚΕΘΕΑ ΝΟΣΤΟΣ στο σχολείο αναμένεται να δημιουργήσει κλίμα ευεξίας, δημιουργικότητας και ομαδικότητας στους μαθητές, αναβαθμίζοντας αισθητικά το χώρο στον οποίο περνούν το μεγαλύτερο μέρος της ημέρας τους. Ταυτόχρονα, θα μειώσει τις προκαταλήψεις των κατοίκων και της εκπαιδευτικής κοινότητας του Περάματος σε σχέση με τους πρώην χρήστες. Να σημειωθεί ότι στην περιοχή, το φαινόμενο της εξάρτησης, λόγω των ιδιαίτερα κοινωνικο-οικονοικών συνθηκών είναι ιδιαίτερα οξυμένο.   

Η δράση θα έχει και πολλαπλασιαστικό αποτέλεσμα, δεδομένου ότι το συγκεκριμένο σχολείο συμμετέχει και σε ευρωπαϊκό πρόγραμμα  που αφορά στην μαθησιακή κινητικότητα προσωπικού σχολικής εκπαίδευσης (ERASMUS) και προσφέρει την ευκαιρία σε στελέχη δημοσίων σχολικών μονάδων να βιώσουν μια μαθησιακή εμπειρία σε μια άλλη χώρα. Έτσι η συγκεκριμένη δράση θα επικοινωνηθεί και σε εκπαιδευτικούς άλλων ευρωπαϊκών χωρών όπως και στη σχολική και την ευρύτερη κοινότητα των πολιτών του Πειραιά.

​

Ευχαριστούμε την εταιρεία ΤΡΑΚΑΔΑΣ για την ευγενική δωρεά των χρωμάτων, προκειμένου να πραγματοποιηθεί η παρέμβαση. 

​